Abstrakt
Maqolada jinoyat subyektining fakultativ belgilari va ularning turli asoslarga ko‘ra klassifikatsiyasi qilinishi tahlil etilgan. Maxsus subyekt va fakultativ belgilar o‘rtasidagi farqlar, ularning jinoyat huquqi nazariyasi hamda sud amaliyotidagi ahamiyati ko‘rsatib o‘tilgan. Tadqiqot jarayonida mamlakatimiz sudlari tomonidan 2023–2025 yillarda ko‘rib chiqilgan 500 dan ortiq sud hukmlarini o‘rganish asosida jinoyat subyektining yoshi, jinsi, sog‘lig‘ining holati, jabrlanuvchi bilan munosabati, kasbi va lavozimi, fuqaroligi hamda ilgari sudlanganligi kabi fakultativ belgilarning qonunchilik va jazo tayinlashdagi o‘rni muhokama qilingan. Tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatadiki, jinoyat subyektining fakultativ belgilari jinoyatchining shaxsini to‘liq ifoda etib, sud tomonidan jazoni og‘irlashtiruvchi yoki yengillashtiruvchi holat sifatida, shuningdek javobgarlikdan yoki jazodan ozod qilishda eʼtiborga olinadi.
Библиографические ссылки
Abdurasulova Q.R. Jinoyatning maxsus subyekti. O‘quv-qo‘llanma. -T.: TDYUI nashriyoti, 2005. B. 36-37. (Abdurasulova Q.R. The Special Subject of a Crime. Study Guide. – Tashkent: Tashkent State Law Institute Publishing, 2005. pp. 36–37.).
Тарасова Ю.В. Специальный субъект преступления и его значение в уголовном праве. Автореф. дис. канд. юрид.наук. М. 2006. С.5. (Tarasova Yu.V. The Special Subject of a Crime and Its Significance in Criminal Law. Abstract of the Candidate of Legal Sciences Dissertation. Moscow, 2006. p. 5.).
Бачурин Э.А. Специальный субъект преступления. Автореф. дисс. канд. юрид. наук. Красноярск 2005. С.
(Bachurin E.A. The Special Subject of a Crime. Abstract of the Candidate of Legal Sciences Dissertation. Krasnoyarsk, 2005. p. 17.)
Ораздурдыев А. М. Классификация единичных составов преступлений в зависимости от количества элементов и признаков состава в законе // Вестник ВУиТ. 2018. №4. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/ klassifikatsiya-edinichnyh-sostavov-prestupleniy-v-zavisimosti-ot-kolichestva-elementov-i-priznakov-sostava-v-zakone (дата обращения: 09.04.2025). (Orazdurdyyev A. M. Classification of Single Crime Compositions Depending on the Number of Elements and Features of the Composition in the Law. // Bulletin of the Volga University of V. N. Tatishchev.
No. 4. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/klassifikatsiya-edinichnyh-sostavov-prestupleniy-v-zavisimosti-otkolichestva-elementov-i-priznakov-sostava-v-zakone (accessed: April 9, 2025).
Назаренко Г. В. Уголовно-релевантное психическое состояние субъекта преступления и лиц, совершивших общественно опасные деяния: автореф. дис. … д-ра юрид. наук. М., 2001. С. 10. (Nazarenko G.V. The Criminally Relevant Mental State of the Subject of the Crime and of Persons Who Have Committed Socially Dangerous Acts. Abstract of the Doctor of Legal Sciences Dissertation. Moscow, 2001. p. 10.)
Павлов В. Г. Квалификация преступлений со специальным субъектом. СПб., 2011. С. 105.; Иванов Н. Г. Аномальный субъект преступления: проблемы уголовной от ответственности: учеб. пособие для вузов. М., 1998. С. 203, 204. (Pavlov V.G. Qualification of Crimes with a Special Subject. St. Petersburg, 2011. p. 105; Ivanov N.G. Abnormal Subject of a Crime: Problems of Criminal Liability. Textbook for Universities. Moscow, 1998. pp. 203–204.)
Иванчин А.В. Альтернативные, интегрированные и иные сложные составы преступлений (проблемы трактовки) // Актуальные проблемы уголовного права на современном этапе (вопросы дифференциации ответственности и законодательной техники). 2018. № 7 (7). С. 29-38. (Ivanchin A.V. Alternative, Integrated, and
Other Complex Crime Compositions (Interpretation Issues). // Current Problems of Criminal Law at the Present Stage (Issues of Differentiation of Responsibility and Legislative Technique). 2018. No. 7 (7). pp. 29–38.)
Козаченко И.Я. Уголовное право: Учеб.пособие / И.Я. Козаченко, З.А. Незнамова. М.: Норма, 1999. С. 248- 25; Сорочкин Роман Александрович Некоторые проблемы законодательного определения должностного лица // Пробелы в российском законодательстве. 2015. №6. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/nekotorye-problemyzakonodatelnogo-opredeleniya-dolzhnostnogo-litsa (дата обращения: 01.04.2025).; Мурадов Э. Руководитель организации как специальный субъект преступлений в сфере экономической деятельности // Уголовное право.
№ 2. С. 46—51; Егорова Н. Управленческие функции специального субъекта преступления (уголовный закон, теория, судебная практика) // Уголовное право, 2007. № 2. С. 45-50. (ozachenko I.Ya., Neznamova Z.A. Criminal Law: Study Guide. Moscow: Norma, 1999. pp. 248–251; Sorochkin Roman Aleksandrovich. Some Problems of the Legislative Definition of an Official Person. // Gaps in Russian Legislation. 2015. No. 6. URL: https://cyberleninka.ru/ article/n/nekotorye-problemy-zakonodatelnogo-opredeleniya-dolzhnostnogo-litsa (accessed: April 1, 2025); Muradov E. The Head of an Organization as a Special Subject of Crimes in the Field of Economic Activity. // Criminal Law. 2009. No. 2. pp. 46–51; Egorova N. Managerial Functions of the Special Subject of a Crime (Criminal Law, Theory, Judicial Practice) // Criminal Law. 2007. No. 2. pp. 45–50.)
Ермакова Л. Д. Специальный субъект преступления // Уголовное право Российской Федерации. Общая часть / под ред. Б. В. Здравомыслова и др. М., 1994. С. 217. (Ermakova L.D. The Special Subject of a Crime. // Criminal Law of the Russian Federation. General Part / edited by B.V. Zdravomyslov et al. Moscow, 1994. p. 217.)
Плотников А.И. Теоретические основы квалификации преступлений (учебное пособие). Оренбург: МГЮА, 2001. С. 27.; Кадников Н.Г. Категории преступлений и проблемы уголовной ответственности. Учебное пособие. М.: Книжный мир, 2005. С. 28.; Иванчин А.В. Альтернативные, интегрированные и иные сложные составы
преступлений (проблемы трактовки) // Актуальные проблемы уголовного права на современном этапе (вопросы дифференциации ответственности и законодательной техники). 2018. Вып. 7. С. 35. (Plotnikov A.I. Theoretical Foundations of the Qualification of Crimes (Study Guide). Orenburg: Moscow State Law Academy, 2001. p. 27; Kadnikov
N.G. Categories of Crimes and Problems of Criminal Liability. Study Guide. Moscow: Knizhny Mir, 2005. p. 28; Ivanchin A.V. Alternative, Integrated, and Other Complex Crime Compositions (Interpretation Issues). // Current Problems of Criminal Law at the Present Stage (Issues of Differentiation of Responsibility and Legislative Technique). 2018. Issue 7.
p. 35.)
Тарасова Ю.В. Специальный субъект преступления как элемент основных составов преступлений // Российский следователь. - 2007. - № 5. - С. 24. (Tarasova Yu.V. The Special Subject of a Crime as an Element of Basic Crime Compositions. // Russian Investigator. 2007. No. 5. p. 24.).
O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi rasmiy maʼlumotlari // URL: https://stat.sud.uz/criminal (Official data of the Supreme Court of the Republic of Uzbekistan // URL: https://stat.sud.uz/criminal).